Δευτέρα 17 Σεπτεμβρίου 2018

Κάλεσμα για την μετα-αναπτυξιακή εποχή: να δώσουμε τέλος στην εξάρτηση από την οικονομία της «ανάπτυξης»


Την ίδια στιγμή που η συγκυβέρνηση των εθνολαϊκιστών ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ και της γκρούπας των κυνικών εμπόρων του brand name «οικολόγοι πράσινοι» περιχαρακώνει βίαια την πτωχυμένη κοινωνία σε μία άθλια πρωτο-βιομηχανική διάσταση δίχως προηγούμενο - των εξορύξεων και των πετρελαίων, της τσιμεντοποίησης αιγιαλών, δασών και αρχέγονων τοπίων, του «άγριου αιολικού», της ενίσχυσης της εντατικής κτηνοτροφίας και της βιομηχανίας γούνας, των αγωγών αερίου και της βρώμικης ιχθυοκαλλιέργειας - 250 ευρωπαίοι ακαδημαϊκοί και διανοούμενοι από όλο τον κόσμο, μέλη 5 ευρω-κοινοβουλευτικών ομάδων, το Ελεύθερο Πανεπιστήμιο των Βρυξελλών και πολυάριθμοι οργανισμοί, συνδικάτα και ΜΚΟ, οργανώνουν μεταξύ 18 και 19 Σεπτεμβρίου στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο την πρώτη «Συνδιάσκεψη για την Μετα-Αναπτυξιακή Εποχή». Η Συνδιάσκεψη πραγματοποιείται με την ευκαιρία της συμπλήρωσης μιας δεκαετίας οργάνωσης των Παγκόσμιων Συνδιασκέψεων για την Αποανάπτυξη, την Οικολογική Αειφορία και την Κοινωνική Ισότητα και έχει σαν στόχο την διερεύνηση των δυνατοτήτων συγκρότησης μιας «Οικονομίας της Μετα-Ανάπτυξης» στην Ευρώπη.

Ο πρωταρχικός οικονομικός στόχος των ευρωπαϊκών κρατών κατά την τελευταία 7ετία στάθηκε η αύξηση του ΑΕΠ. Η αύξηση επιτεύχθηκε κατά κάποιο τρόπο αλλά με παράλληλες, εξαιρετικά αρνητικές, επιπτώσεις στο περιβάλλον. Σήμερα και ενώ είμαστε στο σημείο υπέρβασης των ορίων της ασφαλούς παρέμβασης της ανθρωπότητας στο οικοσύστημα-πλανήτης, δεν υπάρχει καμία απολύτως ένδειξη της αναγκαίας αποσύνδεσης της οικονομικής δραστηριότητας από μια ανορθολογική χρήση των πόρων και μια επιζήμια παραγωγή αποβλήτων. Η αντιμετώπιση του προβλήματος, μαζί με την επίλυση των κοινωνικών προβλημάτων στο εσωτερικό των ευρωπαϊκών κρατών, απαιτούν αλλαγή πλεύσης ως προς το φαινόμενο «ανάπτυξη».

Η «ανάπτυξη» γίνεται ολοένα και πιο δύσκολη λόγω της μείωσης της παραγωγικότητας, του κορεσμού της αγοράς και, φυσικά, της σοβαρής οικολογικής υποβάθμισης. Αν διατηρηθούν οι τρέχουσες τάσεις η Ευρώπη θα σταματήσει να αναπτύσσεται μέσα σε μια δεκαετία. Διαφορετικά, η κοπιώδης διατήρησης της απαιτεί την τροφοδοσία της με περισσότερο χρέος, με τον περαιτέρω θρυμματισμό της περιβαλλοντικής νομοθεσίας, την επιμήκυνση του ωραρίου εργασίας και την μείωση της κοινωνικής προστασίας, δημιουργώντας σοβαρές κοινωνικές ρήξεις, οικονομική αστάθεια και, κυρίως, υπονόμευση της δημοκρατίας.


Οι ευρωπαικές κυβερνήσεις δεν έδειξαν διατεθειμένες έως σήμερα να ασχοληθούν με τις προβληματικές αυτού του τύπου. Το σχέδιο «Πέραν του ΑΕΠ» της Ευρωπαϊκής Επιτροπής μετατράπηκε γρήγορα σε «ΑΕΠ και πέραν αυτού» αφήνοντας, ακόμη μια φορά, την προβληματική της «ανάπτυξης» - αειφόρου, πράσινης, περιεκτικής ή όπως αλλιώς την βαφτίζουν και αποκαλούν – ως επίσημη θρησκεία κρατών και κοινωνιών. Ακόμη και οι νέοι στόχοι «αειφόρου ανάπτυξης» των Ηνωμένων Εθνών θέτουν την επιδίωξη της οικονομικής ανάπτυξης ως πολιτικό στόχο για όλες τις χώρες παρά την δραματική αντίφαση μεταξύ «ανάπτυξης» και βιωσιμότητας.


Η καλή είδηση είναι ότι στο εσωτερικό της κοινωνίας των πολιτών και του ακαδημαϊκού κόσμου έχει αναπτυχθεί ένα εύρωστο Κίνημα «Μετα-Ανάπτυξης», το οποίο υιοθετεί διαφορετικά ονόματα σε διαφορετικούς τόπους: αποανάπτυξη, μετα-ανάπτυξη, οικονομία της στατικής κατάστασης ή της κουλούρας, ευημερία δίχως ανάπτυξη κ.α. Από το 2008, μία πλειάδα περιοδικών συνδιασκέψεων γύρω από την οπτική της αποανάπτυξης ανά τον κόσμο έφερε κοντά χιλιάδες ατόμων που την υιοθετούν και την προάγουν. Παράλληλα, μία άλλη παγκόσμια πρωτοβουλία, η «Συμμαχία των Οικονομιών της Ευημερίας», πλέκει διασυνδέσεις μεταξύ όλων αυτών των Κινημάτων, ενώ ένα πανευρωπαϊκό δίκτυο έρευνας αναπτύσσει νέα μοντέλα «οικολογικών μακρο-οικονομικών». Τα όλο φαινόμενο καταδεικνύει ότι είναι δυνατή η βελτίωση της ποιότητας ζωής, είναι εφικτή η αποκατάσταση της ακεραιότητας των οικοσυστημάτων, της μείωσης των ανισοτήτων και της δημιουργίας αξιοπρεπών θέσεων εργασίας, δίχως την ανάγκη οικονομικής «ανάπτυξης», με την προϋπόθεση της υιοθέτησης πολιτικών υπέρβασης της σύγχρονης εξάρτησης από την «ανάπτυξη».

Ορισμένες από τις προτάσεις που θα κατατεθούν στην Συνδιάσκεψη κινούνται στο χώρο των σοβαρών περιορισμών στη χρήση των πόρων, της προοδευτικής φορολόγησης για τη εξάλειψη της αυξανόμενης ανισότητας και της προοδευτικής μείωσης των ωρών εργασίας. Ο περιορισμός της χρήσης των πόρων θα μπορούσε να επιτευχθεί μέσω της εισαγωγής ενός φόρου άνθρακα και της διανομής των εσόδων σε όλους με τη μορφή μερίσματος ή της χρήσης τους στο πεδίο της οικονομικής στήριξης κοινωνικών προγραμμάτων. Επιπλέον, η καθιέρωση ενός ελάχιστου και ενός μέγιστου εισοδήματος θα συνέβαλλε στην κατεύθυνση της καταλυτικής μείωσης των ανισοτήτων, στην αναδιανομή του έργου περίθαλψης και στην μείωση των ανισορροπιών εξουσίας που υπονομεύουν την δημοκρατία. Οι νέες τεχνολογίες θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για τη μείωση του χρόνου εργασίας και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής, αντί να χρησιμοποιούνται για την απόλυση των εργαζομένων και την αύξηση των κερδών των λίγων προνομιούχων.

Δεδομένων των συγκυριών, θα ήταν ανεύθυνη η μη διερεύνηση των δυνατοτήτων ενός «Μέλλοντος της Μετα-Ανάπτυξης» από το πολιτικό προσωπικό. Η επικείμενη Συνδιάσκεψη των Βρυξελλών είναι μεν μία αισιόδοξη αρχή αλλά δεν φτάνει. Είναι αναγκαία πολύ περισσότερη δουλειά και απαιτούνται πολύ ισχυρότερες δεσμεύσεις. Οι επιστήμονες που συμμετέχουν στην Συνδιάσκεψη, ως εκπρόσωποι και των 28 χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αιτούν από την Ευρωπαϊκή Ένωση, τους θεσμούς της και τα κράτη μέλη:


1. Την συγκρότηση μιας ειδικής Επιτροπής του ευρωκοινοβουλίου για το «Μετα-Αναπτυξιακό Μέλλον».
Η επιτροπή θα πρέπει να διερευνήσει εναλλακτικές πολιτικές για μια «Μετα-Αναπτυξιακή» εποχή, στο πλαίσιο της αναθεώρησης της οπτικής της «ανάπτυξης», ως καθολικό πολιτικό στόχο.
2. Την ενσωμάτωση εναλλακτικών δεικτών στο μακροοικονομικό θεσμικό πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των κρατών μελών της.
Οι οικονομικές πολιτικές θα πρέπει να αξιολογούνται με όρους αντίκτυπου στην ευημερία της κοινωνίας των πολιτών, στους τρόπους χρήσης των πόρων, στην καταπολέμηση των ανισοτήτων και στην διαθεσιμότητα αξιοπρεπών θέσεων εργασίας. Οι δείκτες αξιολόγησης αυτού του τύπου θα πρέπει να έχουν υψηλότερη προτεραιότητα από το ΑΕΠ στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων.
3. Την μετάλλαξη του Σύμφωνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης - PSC - σε Σύμφωνο Σταθερότητας και Ευημερίας.
Το Σύμφωνο σταθερότητας και Ανάπτυξης αποτελεί σύνολο κανόνων με στόχο τον περιορισμό των δημόσιων ελλειμμάτων και του δημόσιου χρέους. Θα πρέπει να αναθεωρηθεί στην κατεύθυνση της διασφάλισης των αναγκών των πολιτών από μέρους των κρατών μελών, στο πλαίσιο της σταθερής μείωσης, σε βιώσιμα επίπεδα, της χρήσης μη ανανεώσιμων πόρων και της παραγωγής αποβλήτων.
4. Την σύσταση Υπουργείου Οικονομικής Μετάβασης στην «μετα-αναπτυξιακή» εποχή σε κάθε κράτος μέλος,
Μία άλλη οικονομία, που θα στοχεύει κατά κύριο λόγο στην ανθρώπινη και οικολογική ευημερία, θα μπορούσε να προσφέρει ένα μέλλον πολύ πιο ανθηρό από εκείνο που εξαρτάται δομικά από την οικονομία της «ανάπτυξης».

Το κάλεσμα υπογράφουν:

Dr Dan O’Neill, Associate Professor, University of Leeds, UK
Dr Federico Demaria, Researcher, Universitat Autònoma de Barcelona, Spain
Dr Giorgos Kallis, Professor, Universitat Autònoma de Barcelona, Spain
Dr Kate Raworth, Lecturer, Oxford University, UK
Dr Tim Jackson, Professor, University of Surrey, UK
Dr Jason Hickel, Lecturer, Goldsmiths, University of London, UK
Dr Marta Conde, President of Research & Degrowth, Spain
Dr Lorenzo Fioramonti, Professor, University of Pretoria, South Africa
Dr Kevin Anderson, Deputy Director, Tyndall Centre for Climate Change Research, UK
Dr Saskia Sassen, Professor of Sociology, Columbia University, USA
Dr David Graeber, Professor, London School of Economics, UK
Dr Ann Pettifor, Director, Policy Research in Macroeconomics (PRIME), UK
Dr Serge Latouche, Université Paris Sud, France
Dr Kate Pickett, Professor, University of York, UK
Dr Susan George, President of the Transnational Institute-TNI, Netherlands
Dr Joan Martinez Alier, Professor, Universitat Autònoma de Barcelona, Catalonia
Dr Juan Carlos Monedero Fernández, Universidad Complutense de Madrid, Spain
Dr Dominique Méda, Professor, University Paris Dauphine, France
Dr Ian Gough, Visiting Professor, London School of Economics, UK
Dr Lourdes Beneria, Professor Emerita, Cornell University, USA
Dr Inge Røpke, Professor, Aalborg University, Denmark
Dr Niko Paech, Professor, University of Siegen, Germany
Dr Jean Gadrey, Professor, University of Lille, France
Dr Nadia Johanisova, Lecturer, Masaryk University, Brno, Czech Republic
Dr Wolfgang Sachs, Research Director Emeritus, Wuppertal Institut, Germany
Dr Stefania Barca, Senior Researcher, Centre for Social Studies, University of Coimbra, Portugal
Dr Gilbert Rist, Emeritus Professor, Graduate Institute of International and Development Studies, Switzerland
Dr György Pataki, Professor, Corvinus University of Budapest, Hungary
Dr Simone D’Alessandro, Professor, University of Pisa, Italy
Dr Iñigo Capellán-Pérez, Researcher, University of Valladolid, Spain
Dr Amaia Pérez Orozco, Researcher, Colectiva XXK, Spain
Dr Max Koch, Professor, Lund University, Sweden
Dr Fabrice Flipo, Professor, Institut Mines Télécom-BS et LCSP Paris 7 Diderot, France
Dr Matthias Schmelzer, Researcher, University of Jena and Konzeptwerk Neue Ökonomie, Germany
Dr Óscar Carpintero, Associate Professor, University of Valladolid, Spain
Dr Hubert Buch-Hansen, Associate Professor, Copenhagen Business School, Denmark
Dr Christos Zografos, Pompeu Fabra University, Spain
Dr Tereza Stöckelová, Associate Professor, Institute of Sociology of the Czech Academy of Sciences, Czech Republic
Dr Alf Hornborg, Professor, Lund University, Sweden
Dr Eric Clark, Professor, Lund University, Sweden
Dr Miklós Antal, Researcher, University of Leeds, UK
Dr Jordi Roca Jusmet, Professor, Universitat de Barcelona, Spain
Dr Philippe Defeyt, Chairman, Institute for Sustainable Development, Belgium
Dr Erik Swyngedouw, Professor, University of Manchester, UK
Dr Christian Kerschner, Assistant Professor, ModulUniversity Vienna, Austria
Dr Agata Hummel, Assistant Professor, University of Adam Mickiewicz, Poland
Dr Frank Moulaert, Emeritus Professor, KatholiekeUniversiteit Leuven, Belgium
Dr Frank Adler, Researcher, Brandenburg-Berlin Institute for Social Scientific Research, Germany
Dr Janne I. Hukkinen, Professor, University of Helsinki, Finland
Dr Jorge Riechmann, Professor, Universidad Autónoma de Madrid, Spain
Samuel Martín-Sosa Rodríguez, Ρesponsable de Internacional, Ecologistas en Acción, Spain
Dr John Barry, Professor, Queen’s University Belfast, Northern Ireland
Dr Linda Nierling, Senior Scientist, Karlsruhe Institute of Technology, Germany
Dr Ines Omann, Senior Researcher, Austrian Foundation for Development Research, Austria
Dr Hug March, Associate Professor, Universitat Oberta de Catalunya, Spain
Dr Jakub Kronenberg, Associate Professor, University of Lodz, Poland

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου