Η ηθική της πολιτικής μας...

Το τέλος της τετραετίας και της παρούσας διακυβέρνησης βρίσκει οριστικά χαμένη κάθε «ΕΛΠΙΔΑ» δημιουργίας μιας άλλης κοινωνίας και μιας άλλης σχέσης της με την οικονομία και το φυσικό και πολιτιστικό περιβάλλον, σε θέση να δημιουργήσει την πολυπόθητη αειφορία, με λίγα λόγια μια διάχυτη βιώσιμη ευημερία – μέσω της ισορροπίας μεταξύ κοινωνίας, οικονομίας και περιβάλλοντος - μακρόχρονης οπτικής.

του Γιώργου Δημητρίου
Dr. Αρχιτέκτονα
Μέλους της Ομάδας Οικολογικού Ακτιβισμού
«Πράσινοι Γρύλοι» *

Βασική αιτία η διαχρονική βαθιά κρίση αντιπροσώπευσης – ή η καταστροφική έλλειψη αντιστοιχίας μεταξύ των κοινωνικών και περιβαλλοντικών δυναμικών του χώρου και της θεσμικής τους εκπροσώπησης - που οδήγησε πρώτα στο σημερινό εκμηδενισμό κάθε οράματος και έπειτα στην υποκατάσταση της απαραίτητης αειφόρου ανασυγκρότησης της πτωχυμένης πλέον χώρας με μια «τυφλή», φτηνή και καταστροφική, εκποίηση του φυσικού και πολιτισμικού πλούτου, με ανεπανόρθωτες συνέπειες για τις μελλοντικές γενιές. Από τον προγραμματισμό των εξορύξεων υδρογονανθράκων σε όλη τη χώρα και την αδειοδότηση γιγαντιαίων ξενοδοχειακών μονάδων σε δάση, αιγιαλούς και τοπία ιδιαίτερου κάλλους, έως την άκριτη εγκατάσταση αιολικών «όπου φυσάει ο άνεμος», τη παράταση της χρήσης επικίνδυνων ζιζανιοκτόνων και την βίαιη καταπάτηση των δικαιωμάτων των ζώων, στην προσπάθεια ενίσχυσης της εντατικής ζωοτεχνίας, η εγχώρια πολιτική απέδειξε πλέον ξεκάθαρα την ολική της αποξένωση από κάθε ιδέα αειφορίας, από την κοινωνία, τις ανάγκες της και τους προβληματισμούς της και, εν τέλει, από την αναμφισβήτητη υποχρέωση να υπηρετεί το αναφαίρετο δικαίωμα της κοινωνίας σε ένα αειφόρο μέλλον.

7 πολιτικές «Οικολογικής Μετάβασης» στην Κυκλική Οικονομία *

Η Κυκλική Οικονομία αποτελεί προβολή του παραγωγικού κύκλου στο πεδίο μιας αυτό-τροφοδοτούμενης οικονομίας ροής υλικών, έτσι ώστε οι χρησιμοποιούμενοι φυσικοί-βιολογικοί πόροι να επανέρχονται στην βιόσφαιρα μετά την χρήση τους ενώ οι τεχνικοί πόροι να επαναχρησιμοποιούνται χωρίς να επανέρχονται στην βιόφαιρα.

Η ανάκτηση πόρων σε παγκόσμιο επίπεδο έχει σχεδόν τριπλασιαστεί από το 1970 έως σήμερα, από τους 26,7 στους 84,4 δις. τόνους ετησίως. Με την τρέχουσα τάση υπολογίζεται ότι η κατανάλωση πόρων θα διπλασιαστεί περαιτέρω έως το 2050, σε ποσότητες της τάξης των 170-184 δις. τόνων ετησίως.

Αν στα 84,4 δις. τόνους των πόρων που ανακτώνται ετησίως σήμερα προσθέσουμε τα 8,4 δις. τόνους των πόρων που ανακτώνται από την ανακύκλωση, η ετήσια κατανάλωση πόρων ανέρχεται σε 92,2 δις. τόνους. Από αυτούς, οι 37,8 δις. τόνοι αφορούν υλικά δόμησης, οι 27,8 βιομάζα της διατροφικής αλυσίδας και άλλες χρήσεις, οι 16,5 ορυκτά καύσιμα και οι 9,5 ορυκτά για παραγωγή μετάλλων. Αυτή η τεράστια ποσότητα πόρων δημιουργεί γύρω στους 19,4 δις. τόνους απόβλητων από τους οποίους ανακυκλώνονται μόνο οι 8,4 δισ. τόνοι, με λίγα λόγια μόνο το 9,1% των χρησιμοποιούμενων πόρων.

Τα παραπάνω στοιχεία καταδεικνύουν εμφανώς την μη βιωσιμότητα του γραμμικού μοντέλου της συμβατικής οικονομίας την ίδια στιγμή που καθιστούν αναγκαία την μετάβαση σε ένα κυκλικό μοντέλο σε θέση να μειώσει δραστικά την ανάκτηση πόρων και να διασφαλίσει στους ανακτώμενους τον μεγαλύτερο δυνατό κύκλο ζωής. Πρόκειται για μία διαδικασία μετάβασης ιδιαίτερα απαιτητική. Η μετάβαση της παγκόσμιας οικονομίας στη σφαίρα της κυκλικότητας απαιτεί πολλά περισσότερα από την μόνη, έστω και δραστική, ενίσχυση της ανακύκλωσης των απόβλητων.

Η περιφερειακή αυτονομία ως προϋπόθεση της «Οικολογικής Μετάβασης»

Οι απαιτήσεις μιας «ανάπτυξης» που δεν υπονομεύει τις περιβαλλοντικές ισορροπίες επιβάλλουν την άσκηση των πολιτικών στην κλίμακα των Περιφερειών, ως πεδίων δυνατής ταύτισης οικοσυστημάτων και κοινοτήτων, και όχι στην «τεχνητή» κλίμακα των κρατών-εθνών 

Η έννοια της βιωσιμότητας ωρίμασε κατά την διάρκεια της δεκαετίας του ’80, πρώτα σε επίπεδο επιστημονικού περιβάλλοντος και στην συνέχεια στο πλαίσιο των μη κυβερνητικών οργανώσεων. Προηγήθηκε ο δημόσιος διάλογος γύρω από «τα όρια της ανάπτυξης» - που πρωτοδιατυπώθηκαν στο περίφημο δοκίμιο των Μίντοους - και στη Συνδιάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το Ανθρώπινο Περιβάλλον του 1972. Πρόκειται για πρωτοβουλίες που πυροδότησαν την αμφισβήτηση της απεριόριστης ανάπτυξης, δεδομένης της διαρκώς διευρυνόμενης μείωσης των φυσικών πόρων. Έως τότε, η διαθεσιμότητα των φυσικών πόρων θεωρείτο απεριόριστη από μέρους μιας οικονομικής επιστήμης που τους απέδιδε μηδενική αξία. Από τότε, οι φυσικοί πόροι αναδείχθηκαν περιορισμένοι ή εξαντλημένοι και, ενίοτε, σπανιότητες.

Μέχρι τότε, κυβερνήσεις και επιχειρήσεις ενεργούσαν με όρους απασχόλησης, ατομικού εισοδήματος, ΑΕΠ και επενδύσεων, μη αναφερόμενοι στον ενεργητικό και στον παθητικό «εθνικό λογαριασμό» με όρους φυσικού περιβάλλοντος, πολιτισμικών πόρων και, συνολικά, ποιότητα ζωής. Από τις δεκαετίες του ’70 και του ’80, οι πολιτικές άρχισαν μεν να λαμβάνουν υπόψη τις αξίες του φυσικού περιβάλλοντος και της πολιτισμικής κληρονομιάς αλλά μόνο ως «εξωτερικεύσεις» ή «περιοριστικούς παράγοντες», δίχως καμία προσπάθεια ανάδειξης τους σε σκοπό. Με απαρχή εκείνη την περίοδο, η έννοια των «ορίων της ανάπτυξης» εμβαθύνεται και ριζοσπαστικοποιείται και η «βιωσιμότητα» χάνει την «ανάπτυξη», πολιτικοποιείται, ενσωματώνεται στο οικολογικό ζήτημα και κερδίζει την ευημερία. 

Διακήρυξη συγκρότησης Περιφερειακής Παράταξης Αττικής

Για ένα μοντέλο Αειφόρου Περιφερειακής Ενότητας, Αυτόνομης, «Οικονομικής», Αλληλέγγυας, Συμμετοχικής, Αυτοβιώσιμης

40 χρόνια μετά την έναρξη της διαδικασίας διαμόρφωσης της σύγχρονης Περιφέρειας, και της αμφισβήτησης της έννοιας της «ανάπτυξης», η Ευρωπαϊκή Περιφέρεια προβάλλεται πλέον ως «πολιτικός πρωταγωνιστής» και «πρωταγωνιστής πολιτικών» αναφορικά με την διαδρομή προς την «Οικολογική Μετάβαση», ως οικονομικός πρωταγωνιστής της παγκοσμιοποιημένης οικονομίας αλλά και ως ενεργό υποκείμενο των πολιτικών βιώσιμης ευημερίας και πρωταγωνιστής της γεωπολιτικής σκηνής.

Κατά την Ευρωπαϊκή Ένωση η Περιφέρεια αποτελεί τον κύριο υποκείμενο ανάθεσης των πολιτικών βιώσιμης ευημερίας σε επίπεδο τοπικής κλίμακας. Όχι τυχαία, το ευρωπαϊκό θεσμικό πλαίσιο διαμορφώνεται πλέον στην κατεύθυνση της μεταβίβασης των εξουσιών από το κέντρο στις Περιφέρειες και στις περιφερειακές αυτοδιοικήσεις. Η Περιφέρεια δεν θεωρείται ως το απλό υπόβαθρο επεμβάσεων και παρεμβάσεων αλλά ως κύριος χώρος και ενεργός πρωταγωνιστής της χειροπιαστής διασφάλισης ενός αειφόρου μέλλοντος. Σε αυτό το πλαίσιο, ελπιδοφόρας διαδρομής, η Ελληνική Περιφέρεια παραμένει, δυστυχώς, ο θλιβερός κομπάρσος, τόσο στο επίπεδο της αναγκαίας πλέον αυτονομίας – δομής, αρμοδιοτήτων, πολιτικής και λειτουργίας - όσο και στο επίπεδο των πολιτικών της, κυρίως ως προς την απαιτούμενη οικολογική μεταστροφή, την βιώσιμη ευημερία και, εν τέλει, την υψηλή ποιότητα ζωής. 

Παρά τις προσπάθειες που ξεκίνησαν τη δεκαετία του ’80 και άρχισαν να υλοποιούνται στις αρχές του ’90, η έννοια της Περιφέρειας παραμένει σχεδόν ανεξερεύνητη στη χώρα μας. Ταυτίζεται ως επί το πλείστον με εκείνη μιας αποκεντρωμένης διοικητικής υπηρεσίας και «τμήμα της επικράτειας εντός του οποίου ασκείται η αποφασιστική και συντονιστική αρμοδιότητα του Κράτους».

Η κεντρική διακυβέρνηση παραμένει το επιτελικό στρατηγείο με συντονιστικό, παρεμβατικό και ελεγκτικό ρόλο ως προς την λειτουργία της Περιφέρειας η οποία, ουσιαστικά, αποτελεί εκτελεστικό της όργανο, με ελάχιστα – ή και ανύπαρκτα - περιθώρια διοικητικής, οικονομικής και πολιτικής αυτονομίας. Οι προβλεπόμενες από το Σύνταγμα «αποφασιστικές αρμοδιότητες για την εκπλήρωση του σκοπού της τοπικής ανάπτυξης» αποτελούν ακόμη «γράμμα κενό περιεχομένου» και η περιφερειοποίηση, η περιφερειακότητα, ο περιφερισμός και οι πολιτικές που προϋποθέτουν και προάγουν, θέματα ανάλυσης φιλολογικής βραδιάς. «Πρακτική συνέπεια του τρόπου σχεδιασμού και λειτουργίας του όλου οργανικού μορφώματος της κρατικής διοίκησης – κεντρικής, περιφερειακής και τοπικής – είναι η κρίση αποτελεσματικότητας και αποδοτικότητας που διέρχεται σταδιακά, όλα τα επίπεδα αλλά και κάθε ένα ξεχωριστά… ». υπογραμμίζει πραγματεία επί του συγκεκριμένου θέματος. «… Η διοίκηση τότε, και οι διαιρέσεις της από μοχλοί και όπλα ανάπτυξης και εκσυγχρονισμού μετατρέπονται σε εμπόδια και μέσα καθυστέρησης ή και οπισθοδρόμησης…». Αυτή ακριβώς είναι και η περίπτωση της Ελληνικής Περιφέρειας που τροφοδοτεί μία βαθιά «κρίση αντιπροσώπευσης», ή καταστροφικής έλλειψης αντιστοιχίας μεταξύ των κοινωνικών και περιβαλλοντικών δυναμικών του χώρου και της θέλησης ή και ικανότητας εκπροσώπησης τους από την θεσμική πολιτική.

Ως εκ τούτου

Εμείς, αδέσμευτοι ενεργοί πολίτες, φορείς και συλλογικότητες, της οικολογίας και της οικολογικής οπτικής, της συμμετοχικότητας και της περιεκτικής δημοκρατίας, της διαγεννεακής - κοινωνικής και περιβαλλοντικής - υπευθυνότητας και δικαιοσύνης, του αποκεντρωτισμού, της αξίας της τοπικότητας και της οικονομίας των συλλογικών αγαθών, αντίθετοι στην επικυριαρχία του οικονομισμού, του συγκεντρωτισμού και της αποκλειστικής δημοκρατίας, στην οπτική της «επιβολής» του τεχνητού στο φυσικό και του υλικού στο αξιακό, της αναγωγής της πραγματικότητας σε «νεκρή φύση» - παρατηρήσιμης «απέξω» και από μακριά - της περιβαλλοντικής καταβαράθρωσης και της νεκρής ιδεολογίας της «συνεχούς ανάπτυξης».

κρίνουμε περισσότερο από αναγκαίο

την αναδιατύπωση της έννοιας, της δομής, των αρμοδιοτήτων και της λειτουργίας της Ελληνικής Περιφέρειας, στα χνάρια του σύγχρονου προφίλ της Ευρωπαικής Περιφέρειας, σύμφωνα με τις νεώτερες οπτικές περί περιφερειοποίησης, περιφεριακότητας και περιφερισμού και στην κατεύθυνση της «Οικολογικής Μετάβασης», για την δημιουργία ενός νέου θεσμικού μοντέλου οικολογίας της αυτοδιοίκησης, αυτόνομου και «οικονομικού», αλληλέγγυου, συμμετοχικού, και εν δυνάμει αυτό-βιώσιμου, του μόνου ικανού να διασφαλίσει βιώσιμη ευημερία σε περιβάλλον τριπλής, οικονομικής, κοινωνικής και περιβαλλοντικής, κρίσης.

Εμείς, αδέσμευτοι ενεργοί πολίτες, φορείς και συλλογικότητες, της οικολογίας και της οικολογικής οπτικής, αποφασίζουμε την σύσταση της «Οικολογικής Συμμαχίας», «ανοικτής» Περιφερειακής Παράταξης, με στόχο την συστηματική παρέμβαση στα περιφερειακά δρώμενα, την άμεση κατάρτιση ψηφοδελτίου για τις επικείμενες αυτοδιοικητικές εκλογές του Μαίου 2019 για την Περιφέρεια Αττικής και την συστηματική προσπάθεια επίτευξης των παραπάνω. 

«Η μετα-αναπτυξιακή κατάσταση, την οποία έφερε η οικονομική κρίση, επιβάλλει ριζική αλλαγή στρατηγικών οπτικών με αφετηρία αυτό το οποίο μας είναι πλησιέστερο: τον τόπο στον οποίο ζούμε και από τον οποίο, παράδοξα, βρισκόμαστε ολοένα και πιο αποξενωμένοι…», υπογράμμιζε προ καιρού ο Αλμπέρτο Μανιάγκι. «Η υπαρξιακή μας διάσταση βρίσκεται πλέον σε προχωρημένο στάδιο «από-τοπικοποίησης». Χάνουμε διαρκώς σημαντικά κομμάτια των υλικών και συμβολικών της δομών, ενώ το μόνο αυθεντικά συνεργικό έργο τέχνης, το οποίο είναι ο χώρος - προϊόν ζωντανού διαλόγου μεταξύ φύσης και κουλτούρας – υποβάλλεται σε μία συστηματική ερήμωση, μεταβαλλόμενο σε άμορφο υπόβαθρο «έργων» και λειτουργικών αναγκών εάν όχι και σε συλλέκτη δηλητηρίων. Αποτελεί πλέον ανάγκη ο επανασχεδιασμός του χώρου από την οπτική της από-αναπτυξιακής αυτοβιωσιμότητας, τώρα που η γιγάντωση του «ελλείμματος» έχει εστιάσει, καλύτερα από ποτέ, την επερχόμενη καταστροφή. Την απαραίτητη προϋπόθεση συνιστά η σφυρηλάτηση μιας «συνείδησης του τόπου και της τοπικότητας» - της γειτονιάς, του δήμου, της πόλης, του τοπίου, της βιο-περιοχής - με στόχο της διαφύλαξη των κοινών αγαθών, των αστικών, περιαστικών και αγροτικών τοπίων, της τοπικής παραγωγής, της τοπικής κουλτούρας και της τοπικής γνώσης, στα πλαίσια ενός κοινού ορίζοντα συμμετοχικότητας και αλληλεγγύης». Σε αυτό ακριβώς αποσκοπεί και η σύσταση της «ανοικτής» Περιφερειακής Παράταξης, «Οικολογική Συμμαχία», με πρώτο βήμα την προσπάθεια μεταστροφής της Περιφέρειας και της Περιφέρειας Αττικής.

Στην πορεία προς τις εκλογές και μέχρι την ημερομηνία ανακήρυξης των συνδυασμών, η Περιφερειακή Παράταξη απευθύνει πρόσκληση προγραμματικής σύγκλισης προς άλλες οικολογικές και αυτοδιοικητικές δυνάμεις της Περιφέρειας Αττικής, όπως και προς κινήσεις πολιτών και συλλογικότητες κοινωνικού, οικολογικού και πολιτιστικού χαρακτήρα.

Φίλιππος Δραγούμης
Γιώργος Δημητρίου
Ευάγγελος Σπινθάκης
Ροδούλα Κωνσταντινίδου
Ιάσων Χανδρινός
Βασίλης Ζομπανάκης
Άγγελος Τρωιάνος
Δημήτρης Θεοδοσόπουλος
Μαργαρίτα Σπηλιοπούλου
Γιώργος Πασχαλίδης
Αλέξανδρος Παγουλάτος
Νίκος Τσάμης
Μιχάλης Βώκος
Χαρίκλεια Χάρις
Οδυσσέας Ρομπάκης
Τριαντάφυλλος Σουργιαδάκης
Αλέξανδρος Αργυρόπουλος
Αλέξανδρος Γερασιμίδης
Παναγιώτης Γιολδασέας
Άγγελος Σπυρόπουλος
Ιωάννα Περαντινού
Γιάννης Νέστορας
Ελένη Αλεξοπούλου
Κώστας Καραβασίλης
Δώρα Ιππίκογλου

Φραγκίσκα Ροδίτου

Δημήτρης Κιμουλιάτης

Κατερίνα Αγλαμίση

Στέλιος Παναγιωτίδης

Στέλιος Αγγελής

Με την στήριξη : 

Ομάδα Οικολογικού Ακτιβισμού «Πράσινοι Γρύλοι» 

Ενιαίο Οικολογικό Κέντρο Μεσογείων & Μεταμόρφωσης 

Δίκτυο Δημοτικών Παρατάξεων «Πράσινο – Για την Οικολογία» 

Ελληνικό Δίκτυο για την Αποανάπτυξη 

Μικρογεωγραφίες 

Αθήνα, Φεβρουάριος 2019

Οικολογική Συμμαχία για την Περιφέρεια Αττικής

contact@oikologiki.symmaxia.gr

-----------------------------

Για μια δίκαιη «Οικολογική Μετάβαση»

Η τριπλή οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική κρίση που μαστίζει τις δυτικο-ευρωπαϊκές κοινωνίες είναι στην ουσία κρίση αντιπροσώπευσης, κρίση πολιτικής και πολιτικού προσωπικού, κρίση φιλοδοξίας και αξιοπιστίας. Από αυτή την οπτική γωνία, η περιβαλλοντική κρίση και ειδικότερα η μάχη ενάντια στην κλιματική αλλαγή και τις επιπτώσεις της, υποδεικνύουν το μόνο μοντέλο αντιμετώπισης της κρίσης ως δίπολο :

- μιας δίκαιης μεταστροφής της παγκόσμιας οικονομίας και,

- της διεθνούς, πολυμερούς, συνεργασίας μέσω κοινών κανόνων.

Η πολιτική οφείλει να ανακτήσει το πνεύμα της ιστορικής 21^ης Παγκόσμιας Συνδιάσκεψης για το Κλίμα του Παρισιού, από την σκοπιά της τεράστιας επιτυχίας της σύγχρονης πολυμερούς διπλωματίας και να το θέσει ως βάση ενός μακρόπνοου, συνεκτικού, πολιτικού σχεδίου, με επίκεντρο την «Οικολογική Μετάβαση».

Για μία δίκαιη «Οικολογική Μετάβαση»

Η ανάγκη της επείγουσας αντιμετώπισης της υπερθέρμανσης του πλανήτη, της μόλυνσης του εδάφους, των θαλασσών και της ατμόσφαιρας προσανατολίζουν στην ριζική αλλαγή πολιτικού παραδείγματος για την ειρηνική συνύπαρξη των λαών τον 21^ο αιώνα και θέτουν το εξής ερώτημα : Θα μπορέσουμε να διαχειριστούμε ομαλά την «Οικολογική Μετάβαση» ή οι ανεξέλεγκτες αλλαγές, όπως η επιδείνωση των κλιματικών επιπτώσεων, οι βαθιές τεχνολογικές αλλαγές, η μαζική μετανάστευση, ή και η κατάρρευση χωρών παραγωγών υδρογονανθράκων, θα μας ωθήσουν σε μία κατάσταση εντονότερων διαταραχών και μεγαλύτερης αστάθειας;

Η πολιτική οφείλει να απαντήσει σε αυτή την πρόκληση με πλήρη επίγνωση ότι η ομαλή και δίκαιη οικολογική μετάβαση της παγκόσμιας οικονομίας δεν είναι μόνο δυνατή αλλά και μονόδρομος για την διατήρηση αξιών όπως η ειρήνη, η κοινωνική δικαιοσύνη, η περιβαλλοντική δικαιοσύνη, τα ανθρώπινα δικαιώματα, η δημοκρατία και η ελευθερία.