«Πράσινη Μετάβαση»

Από την εποχή των οικονομικών κρίσεων στην εποχή ενός αειφόρου μέλλοντος

Η βαριά οικονομική κρίση που εκδηλώθηκε βίαια με την έκρηξη της χρηματοπιστωτικής, κερδοσκοπικής, φούσκας στις Ηνωμένες Πολιτείες το 2008 και εξαπλώθηκε γοργά σε όλο τον κόσμο με την μορφή δραματικών επιπτώσεων στην πραγματική οικονομία, στο τραπεζικό σύστημα και στις επιχειρήσεις, στο εύρος της ύφεσης και στο ύψος της απασχόλησης. Η αντίδραση των χωρών που είχαν την δομική, την πολιτική και την οικονομική δυνατότητα, ήταν άμεση και επικεντρωμένη στους συμβατικούς στόχους της οικονομίας - βελτίωση ρευστότητας, κινητοποίηση των επενδύσεων, στήριξη των επιχειρήσεων, συγκράτηση της απασχόλησης - με αποτέλεσμα την προσωρινή αποσόβηση κινδύνων χρεωκοπίας.

Ο αντίκτυπος της οικονομικής κρίσης στην ήδη υπερχρεωμένη χώρα μας την καθήλωσε σε μία από τις κρισιμότερες καμπές της σύγχρονης ιστορίας της, φέροντας στην επιφάνεια τα βαθιά αίτια μιας υποβόσκουσας, μακροχρόνιας και πολυδιάστατης, κρίσης χρεωκοπημένων πολιτικών σε όλα τα επίπεδα : άθλια οικονομική πολιτική μέσω συνεχών δανεισμών, παντελής απουσία κοινωνικού ελέγχου στα κέντρα λήψης αποφάσεων, διάχυση εύκολου, μη παραγωγικού, χρήματος, προαγωγή μιας διαρκώς διογκούμενης ζήτησης, συνεχής αύξηση της απόστασης μεταξύ εσόδων και εξόδων, συνεχής αύξηση του ελλείμματος και, κατ’επέκταση του δημόσιου χρέους και, στο βάθος, διάλυση του παραγωγικού ιστού της χώρας, ανίκανου πλέον του όποιου ανταγωνισμού.

Η επακόλουθη εκρηκτική κοινωνική κρίση ήταν αναπόφευκτη όπως αναπόφευκτη στάθηκε και η εξαΰλωση κάθε έννοιας περιβάλλοντος και περιβαλλοντικής πολιτικής : σε περιβάλλοντα χρεωκοπημένων πολιτικών και πολιτικής, η προσπάθεια διεξόδου από τις οικονομικές και κοινωνικές κρίσεις χρεώνεται πάντα σε ότι πιο άμεσα και εύκολα μπορεί να εκμεταλλευθεί, στο περιβάλλον και στους φυσικούς και πολιτισμικούς του πόρους. Η απελπισμένη αναζήτηση λύσης στην πολλαπλή κρίση οδήγησε στην εύκολη διατήρηση προϋπαρχόντων περιβαλλοντοκτόνων βιομηχανικών δραστηριοτήτων και στη γοργή, αδιάκριτη και ολοκληρωτική, εκποίηση κοινών αγαθών και της φυσικής και πολιτισμικής κληρονομιάς της χώρας, προς οικονομική «αξιοποίηση» : τερατώδη ξενοδοχειακά συγκροτήματα σε αιγιαλούς και δάση, κολοσσιαίοι βιομηχανικοί αιολικοί σταθμοί ακόμη και σε προστατευόμενες περιοχές, η μισή χώρα τεμαχισμένη σε εν δυνάμει πετρελαιοοικόπεδα, παθητική διατήρηση των ορυχείων της Χαλκιδικής, παθητική διατήρηση της τριτοκοσμικής χωροταξίας των ιχθυοκαλλιεργειών, παθητική διατήρηση ξεπερασμένων, βαθιά αντι-οικολογικών, δραστηριοτήτων όπως η βιομηχανία γούνας, κ.α.

Το «κλείσιμο» της πρώτης δεκαετίας της οικονομικής κρίσης ανέδειξε μεν τις καταστροφικές δομικές συνέπειες της αυτονόμησης του χρηματοπιστωτικού τομέα και της υιοθέτησης χρεωκοπημένων, δημαγωγικών και λαϊκίστικων πολιτικών, αλλά άφησε να διαφανούν και το πραγματικά της αίτια στα όρια του παρωχημένου μοντέλου ανάπτυξης που ακολουθείται από την πρώτη βιομηχανική επανάσταση, υψηλής εντροπίας, το οποίο βλέπει οικονομία, κοινωνία και περιβάλλον σε μία χαώδη και διαρκώς αλληλο-υπονομευόμενη σχέση, με τελικό χαμένο την ποιότητα ζωής. Τα ερωτήματα πολλά και αμείλικτα:

- Τι είναι σε θέση να ανατρέψει την κοινωνική, οικονομική και περιβαλλοντική παρακμή που έχει επιφέρει η νέο-φιλελεύθερη οπτική και τα εργαλεία της, ο χρηματοπιστωτικός καπιταλισμός και η χρηματιστικοποίηση της οικονομίας;

- Ποιο το εργαλείο οριστικής απελευθέρωσης από την τραγική οικονομική ύφεση και τη σίγουρη οικονομική και περιβαλλοντική καταστροφής των κοινωνιών;

Μπροστά στον κίνδυνο της διαφαινόμενης χρησιμοποίησης του δημόσιου χρέους ως άλλοθι για την αναγκαστική επιβολή του παλαιού, νεοφιλελεύθερου, προγράμματος ιδιωτικοποίησης της κοινωνίας, επανατέθηκε υποχρεωτικά στον δημόσιο διάλογο η προβληματική του μοντέλου ανάπτυξης και η ανάγκη σύνταξης ενός μακρόπνοου σχεδίου μεταλλαγής του, απάλειψης των ρήξεων και διασφάλισης μιας πραγματικής βιώσιμης ευημερίας. 

- Ο χώρος του οικολογικού και του πράσινου κινήματος επανέφερε με έμφαση στο προσκήνιο την βασική προσέγγιση της πολιτικής του οπτικής, της «οικολογικής μετάβασης» σε ένα άλλο κοινωνικό μοντέλο – ή «οικολογικής μεταστροφής» της κοινωνίας - με την έννοια της απαραίτητης μεταλλαγής τρόπου ζωής, κατανάλωσης και ποιότητας παραγωγής, τρόπων συμβίωσης και ποιότητας κατανομής πόρων, δημοκρατίας, ολικής δικαιοσύνης και ολικής προστασίας των οικοσυστημικών ισορροπιών.
- Ο Γκαέλ Ζιρό σκιαγράφησε το σχέδιο ως «Οικολογική Μετάβαση», ως επαναπροσανατολισμένη πρόταση «ανάπτυξης» ενός άλλου πολιτισμικού παραδείγματος μιας κοινωνίας κοινών αγαθών, με δραστική αλλαγή πεδίου στη σφαίρα της οικονομίας : από το πεδίο της συμβατικής οικονομίας σε εκείνο της «green economy», με την οικονομία υποσύστημα του συστήματος περιβάλλον. 
- Η Σούζαν Τζορτζ το περιέγραψε ως «Πράσινη Μετάβαση», ως ριζική αλλαγή πολιτιστικού παραδείγματος μέσω της επανεκτίμησης, επαναδιαστασιολόγησης και αναδιάταξης των παραγόντων που καθορίζουν το μοντέλο ανάπτυξης αυτού τον κόσμου – κοινωνία των πολιτών, βιόσφαιρα, πραγματική οικονομία - με το χρηματοπιστωτικό σύστημα απλό εργαλείο στην υπηρεσία του.

Είτε «Πράσινη» είτε «Οικολογική», η ιδέα της «μετάβασης σε μία καθολική ισορροπία» του πρώτου περιβαλλοντικού κινήματος της δεκαετίας του ’70 επανέκαμψε δυναμικά στον δημόσιο διάλογο για να κυριαρχήσει στον πλαίσιο της αναζήτησης των εργαλείων ενεργοποίησης των αναγκαίων κοινωνικών και θεσμικών αλλαγών στην κατεύθυνση της διασφάλισης ενός αειφόρου μέλλοντος. Από εκεί και πέρα, ο προσδιορισμός της ως «Πράσινης» πρώτα και ως «Πράσινης και Αλληλέγγυας» στη συνέχεια, αποτελούν σημειολογία δεδομένου ότι το σύνολο των πολιτικών που προτάσσει αποτελεί ως επί το πλείστον μέρος της ταυτότητας του πράσινου και οικολογικού κινήματος.

«Πράσινη Μετάβαση»

Η «Πράσινη Μετάβαση» δεν είναι απλή «πράσινη» πινελιά στο σημερινό κοινωνικο-οικονομικό μοντέλο. Σημαίνει ολική και διαγώνια οπτική αλλαγής πολιτισμικού παραδείγματος και πέρασμα από το σημερινό, πρωτοβιομηχανικό, μοντέλο παραγωγής και κατανάλωσης σε ένα μοντέλο βαθιάς αλλαγής του τρόπου παραγωγής και κατανάλωσης, εργασίας, κοινωνικής αλληλεξάρτησης και θεώρησης του περιβάλλοντος και των οικοσυστημάτων του. «Πράσινη Μετάβαση» σημαίνει δημιουργική διαδραστική ανασυγκρότηση των διαστάσεων αυτού του κόσμου στο πεδίο ενός αειφόρου μέλλοντος, ενός μέλλοντος συνέργειας οικονομίας, κοινωνίας και περιβάλλοντος, ελάχιστου οικολογικού αποτυπώματος, μέγιστου κοινωνικού αποτυπώματος και της πραγματικής οικονομίας στην υπηρεσία της βιόσφαιρας και της βελτιστοποίησης της ποιότητας ζωής.

Η «Πράσινη Μετάβαση» σημαίνει ριζικές αλλαγές δομής σε μία πλειάδα αλληλοεξαρτούμενων τομέων:

1. «Πράσινη Μετάβαση» σημαίνει υιοθέτηση της κυκλικής οικονομίας απέναντι στο γραμμικό μοντέλο μιας «άσωτης» κατανάλωσης και κατασπατάλησης πόρων. Σημαίνει προβολή του παραγωγικού κύκλου στο πεδίο μιας αυτό-τροφοδοτούμενης οικονομίας ροής υλικών έτσι ώστε οι χρησιμοποιούμενοι φυσικοί-βιολογικοί να επανέρχονται στην βιόσφαιρα μετά την χρήση τους και οι τεχνικοί πόροι να επαναχρησιμοποιούνται χωρίς να επανέρχονται στην βιόφαιρα.

Ενδεικτικά ως προς αυτό:

α. Βελτιστοποίηση ανακυκλωσιμότητας προϊόντων με παράλληλη μεγιστοποίηση αγοράς υλικών και προϊόντων ανακύκλωσης.

β. Ελαχιστοποίηση παραγωγής απόβλητων.

γ. Εφαρμογή της αρχής της κυκλικής οικονομίας στο πεδίο των απορριμμάτων.

δ. Δραστικός περιορισμός διαχείρισης απόβλητων μέσω ΧΥΤΑ ή καύσης μόνο στα υπόλλειπα μη ανακυκλώσιμα των απόβλητων.

ε. Δραστική ενίσχυση υπευθυνότητας παραγωγών.

2. «Πράσινη Μετάβαση» στο πεδίο της ενεργειακής πολιτικής σημαίνει ολική αντικατάσταση των συμβατικών, «βρώμικων», μεθόδων παραγωγής ενέργειας – ορυκτά καύσιμα, πυρηνικά κ.α. - με εκείνες μέσω των ΑΠΕ, με οργανωτικές αρχές :

- της εξοικονόμησης και της μέγιστης δυνατής μείωσης της κατανάλωσης πόρων,
- της κλίμακας,
- της εγγύτητας,

- της διάχυσης και,

- της απόλυτης προστασίας των κοινών αγαθών - νερό, αέρας, αιγιαλοί, δάση, υγρότοποι, κ.λπ. - και του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος και πλούτου.

3. «Πράσινη Μετάβαση» σημαίνει προστασία και ανάδειξη της αξίας του φυσικού κεφαλαίου και των οικο-συστημικών υπηρεσιών ως θεμελιώδεις παράγοντες βιώσιμης ευημερίας.

Ενδεικτικά ως προς αυτό:

α. Προστασία και ανάδειξη της αξίας του φυσικού και του πολιτισμικού κεφαλαίου, ολοκληρωμένα και συστηματικά.

β. Κύκλος παραγωγής και κατανάλωσης με απόλυτη προστασία του φυσικού περιβάλλοντος και της βιοποικιλότητας.

γ. Συστηματική προσπάθεια συνειδητοποίησης της κοινωνίας των πολιτών, της επιχείρησης και της δημόσιας διοίκησης ως προς την σημασία της προστασίας και ανάδειξης της αξίας του φυσικού και του πολιτισμικού κεφαλαίου.

δ. Οριστικός φραγμός στην κατανάλωση εδάφους.

4. «Πράσινη Μετάβαση» στον πεδίο του αγροδιατροφικού τομέα σημαίνει την υιοθέτηση μιας αειφόρου αγροτικής παραγωγής, πολυδιάστατης και ποιοτικής, της εγγύτητας και της μικρής παραγωγικής αλυσίδας, με στόχο την ελαχιστοποίηση και αντικατάσταση της εντατικής, βιομηχανικής, αγροτικής παραγωγής, βασισμένης στην χρήση χημικών, ορυκτών καυσίμων, συσκευασιών και μεταφορών μεσαίας και μεγάλης κλίμακας και ενέχουσα σημαντική κατανάλωση πόρων και παραγωγή σημαντικών ποσοτήτων αποβλήτων.

Ενδεικτικά ως προς αυτό:

α. Δραστική μείωση του εύρους της αγροδιατροφικής αλυσίδας και επανεκτίμηση της αξίας τοπικής παραγωγής και κατανάλωσης.

β. Προαγωγή και προστασία της εθνικής αγροτικής παραγωγής, προσανατολισμένης στην ασφάλεια και στην ποιότητα.

γ. Απόλυτη προστασία των αγροτικών, δασικών και βοσκήσιμων περιοχών, επανάκτηση της αξίας του κυκλικού και πολυδιάστατου ρόλου τους, φραγμός στην κατανάλωση αγροτικής γης και ενεργοποίηση όλων των αναγκαίων μέσων προσαρμογής τους στην κλιματική αλλαγή.

δ. Ενεργή διαχείριση της δασικής κληρονομιάς και των βοσκήσιμων γαιών.

ε. Προαγωγή της αγροδιατροφικής επιχείρησης «core-green», παραγωγής αγαθών και υπηρεσιών περιβαλλοντικού χαρακτήρα και «go-green», που υιοθετούν παραγωγικές διαδικασίες υψηλής περιβαλλοντικής ποιότητας.

5. «Πράσινη Μετάβαση» στον πεδίο της διαχείρισης των υδατικών πόρων σημαίνει βιώσιμη διασφάλιση ενός στρατηγικού πόρου, μηδενισμό της σπατάλης και δραστική προστασία από πλημμυρικούς κινδύνους.

Ενδεικτικά ως προς αυτό:

α. Βελτιστοποίηση της οικολογικής χρήσης των υδατικών πόρων από τον αγροτικό, τον βιομηχανικό και τον ενεργειακό τομέα, μέσω της αναδιάρθρωσης της τιμολόγησης και «ad hoc» φορολογικών απαλλαγών.

β. Βελτιστοποίηση της κατανάλωσης των υδατικών πόρων μέσω του επανασχεδιασμού των δικτύων.

γ. Διασφάλιση από τον πλημμυρικό κίνδυνο μέσω της επικαιροποίησης της διαχείρισης του χώρου ως προς τα δεδομένα της κλιματικής αλλαγής.

δ. Διάχυση της επανάχρησης των υδατικών πόρων των βιολογικών καθαρισμών και των μολυσμένων περιοχών μετά από τις κατάλληλες διαδικασίες εξυγίανσης.

ε. Διάχυση των πρακτικών όσμωσης των παρεμβάσεων περιβαλλοντικής ανάκτησης και επαναφυσικοποίησης των υδρογραφικών δικτύων με εκείνες της μείωσης και ελέγχου των πλημυρικών φαινόμενων.

6. «Πράσινη Μετάβαση» στο πεδίο του ανθρωπογενούς περιβάλλοντος σημαίνει την δραστική αλλαγή οπτικής της χωροταξίας, της πολεοδόμησης και διαχείρισης των οικιστικών συνόλων, αποτυπωμένη σε ένα εθνικό σχέδιο αναγέννησης από την οπτική της πράσινης οικονομίας.

Ενδεικτικά ως προς αυτό:

α. Ταυτόχρονη ενεργοποίηση όλων των δυνατών προσεγγίσεων αναγέννησης οικιστικών συνόλων: δραστικός περιορισμός κατανάλωσης εδάφους μέσω της επανάχρησης και της μη επέκτασης των πολεοδομικών σχεδίων, ενεργοποίηση συντονισμένων σχεδίων συντήρησης, ανάκτησης και ανάπλασης της κτιριακής κληρονομιάς, εξυγίανση και επανάχρηση μολυσμένων, υποβαθμισμένων και εγκαταλελειμμένων περιοχών, αντισεισμική και υδρογεωλογική ασφάλεια κ.λ.π.

β. Σύνταξη Εθνικού Σχεδίου Αναγέννησης Οικιστικών Συνόλων, βάσει σχεδίου πολυετούς χρηματοδότησης υποστηριζόμενου από τα κατάλληλα οικονομικά και φορολογικά εργαλεία στην οπτική της ενθάρρυνσης των πρωτοβουλιών της κοινωνίας των πολιτών.

7. «Πράσινη Μετάβαση» στο πεδίο της κίνησης, της μετακίνησης και των μεταφορών, σημαίνει βιωσιμότητα και οικο-κίνηση, ηλεκτροκίνηση, διατροπικά συστήματα μεταφορών, car-sharing, carpoling και αναδιοργάνωση του δικτύου κίνησης, της μετακίνησης και των μεταφορών στο πεδίο των οικιστικών συνόλων.

Ενδεικτικά ως προς αυτό :

α. Δραστική μείωση της αυτοκίνησης μέσω της ουσιαστικής στήριξης της βιώσιμης κινητικότητας, της διάδρασης των διαφόρων τύπων μαζικών μεταφοράς, του τραμ, της «sharing mobility», των δικτύων πεζοδρόμων και ποδηλατοδρόμων κ.λ.π.

β. Αλλαγή πλεύσης των δημόσιων επενδύσεων στο πεδίο των υποδομών στην κατεύθυνση της βιώσιμης κινητικότητας.

γ. Προοδευτική κατάργηση νέων αδειών κυκλοφορίας οχημάτων βενζίνης και πετρελαίου έως το 2030. Η κατάργηση θα πρέπει να συνοδευτεί με τη στήριξη των υβριδικών οχημάτων, της κίνησης με χρήση αερίου και ηλεκτρισμού.

8. «Πράσινη Μετάβαση» στο πεδίο της πραγματικής οικονομίας σημαίνει ριζική αναδιοργάνωση του φορολογικού συστήματος στην κατεύθυνση της υποστήριξης της μέγιστης δυνατής εξοικονόμησης πόρων - εδάφους, ενέργειας, νερού, φυσικών πόρων - της μέγιστης δυνατής μείωσης αποβλήτων και της μέγιστης δυνατής μείωσης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων και του οικολογικού αποτυπώματος της ανθρωπογενούς δραστηριότητας.

9. «Πράσινη Μετάβαση» σημαίνει υψηλή οικολογική ποιότητα προϊόντων και υπηρεσιών.

Ενδεικτικά ως προς αυτό:

α. Υιοθέτηση πολιτικών στήριξης των παραδοσιακών παραγωγικών τομέων στη κατεύθυνση της μετάβασης – βελτιστοποίηση «καθαρών» διαδικασιών, ελαχιστοποίηση εκπομπών αερίων θερμοκηπίου, βελτιστοποίηση χρήσης πόρων κ.λ.π.

β. Στήριξη της ψηφιοποίησης των παραγωγικών διαδικασιών που την προάγουν.

γ. Δραστική φορολογική μεταρρύθμιση στη κατεύθυνση της

μετάβασης για την στήριξη της αγοράς ώστε να υιοθετήσει διαδικασίες, προϊόντα και υπηρεσίες υψηλής αποδοτικότητας και ελαχιστοποιημένου οικολογικού αποτυπώματος.

10. «Πράσινη Μετάβαση» σημαίνει κατάταξη της πολιτικών που προάγει μεταξύ των κύριων θεμάτων της βουλευτικής και κυβερνητικής ατζέντας. Το καθιστά επείγουσα αναγκαιότητα η αδιαμφισβήτητη σπουδαιότητα των πολιτικών της, στην κατεύθυνση της μετατροπής της τριπλής, βαθιάς, οικονομικής, κοινωνικής και περιβαλλοντικής κρίσης σε βιώσιμη ευημερία.

11. «Πράσινη Μετάβαση» σημαίνει μεγιστοποίηση και βελτιστοποίηση της αποδοτικότητας των δημόσιων πολιτικών.

Ενδεικτικά ως προς αυτό:
α. Θεσμοθέτηση συνεκτικών, συνεπών και απαιτητικών μεταρρυθμίσεων σε επίπεδο δημόσιας πολιτικής στην κατεύθυνση της μετάβασης και προαγωγή της προσπάθειας σε επίπεδο της δημόσιας διοίκησης που καλείται να δράσει σε πολλαπλά επίπεδα, με ταχύτητα και υψηλή αποδοτικότητα αποτελέσματος.

β. Θεσμοθέτηση καλών πρακτικών και υιοθέτησης των καλύτερων δυνατών στάνταρντ και τεχνικών σε επίπεδο δημόσιας διοίκησης που οφείλει να αποτελέσει σημείο αναφοράς.

γ. Ενίσχυση της δημόσιας διοίκησης στην κατεύθυνση της ουσιαστικής ποιοτικής της αναβάθμισης με το καλύτερο δυνατό ανθρώπινο δυναμικό.

δ. Υιοθέτηση των «πράσινων προμηθειών» από την δημόσια διοίκηση.

ε. Ουσιαστική ανακατεύθυνση της σχολικής και πανεπιστημιακής παιδείας και της δημόσιας έρευνας στο πεδίο της «Πράσινης Μετάβασης» και των προυποθέσεων της.

Η «Πράσινη Μετάβαση» δεν αντιστοιχεί με την έννοια της βιώσιμης ανάπτυξης και δεν αποτελεί άθροισμα επί μέρους μεταβάσεων – ενεργειακής, αγροδιατροφικής κ.λ.π. – αλλά ένα και ενιαίο πολυεπίπεδο εγχείρημα το οποίο αντιμετωπίζεται συνολικά.

- Η «Πράσινη Μετάβαση» προϋποθέτει ένα κεντρικό ρόλο στην παρουσία του πολίτη. Αποτελεί σύνολο πολιτικών «bottom-up» και όχι «top-down». Απαιτεί κοινωνική συνοχή και προϋποθέτει τη συνέργεια όλων των κοινωνικών, πολιτικών, οικονομικών και περιβαλλοντικών συνιστωσών, στο πλαίσιο μιας δυναμικής διάδρασης, γνήσια περιεκτικής.

- Η «Πράσινη Μετάβαση» αποτελεί ισχυρή κοινωνική πρόκληση και κοινωνική διεργασία. Απαιτεί διαδικασίες δίκαιες και ισότιμες σε κοινωνικό επίπεδο, διαδικασίες που αναδεικνύουν τον περιβαλλοντικό παράγοντα ως υπόβαθρο της καθημερινότητας, των δημόσιων πολιτικών, της δράσης των οργανώσεων των πολιτών και των επαγγελματικών πρακτικών.

- Η «Πράσινη Μετάβαση» αποτελεί μια γνήσια συμμετοχική διαδικασία, δυναμικής δημιουργίας χώρων διαλόγου, συλλογής, επεξεργασίας, διατύπωσης και προώθησης των αποτελεσμάτων του. Απαιτεί την δημιουργία δυναμικών ομάδων ενεργών πολιτών, ως γέφυρα με τη θεσμική εξουσία και τις πολιτικές της, με στόχο την αναζωογόνηση της δημοκρατίας του χώρου και την δυναμική προώθηση των πρακτικών της.

- Η «Πράσινη Μετάβαση» εκκινεί εύλογα από την τοπικότητα, από εκεί όπου ο πολίτης και η κοινωνική ομάδα διαβιούν και δρουν, για μία οικονομία ακόμη πιο κυκλική, προσαρμοσμένη στις δυναμικές και στα κοινωνικά και περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά του χώρου. Απαιτεί την διαδικασία τοπικοποίησης της οικονομίας, με πρώτες τις διαδικασίες παραγωγής και της κατανάλωσης ώστε να καταστούν αυτόνομες στο χώρο.

Η οικονομία της «Πράσινης Μετάβασης»

«Πράσινη Μετάβαση» σημαίνει «Πράσινη Οικονομία», «Πράσινη Κοινωνία» και κυρίως «Πράσινη Διακυβέρνηση». «Πράσινη Οικονομία» σημαίνει μία άλλη θεώρηση της οικονομίας, κυκλική και συνδεδεμένη με τις χωρικές και τοπικιστικές ρίζες του παραγωγικού συστήματος, μεταστροφής του τρόπου παραγωγής και κατανάλωσης στο πεδίο μιας στρατηγικής επενδύσεων οικολογικού-κευνσιανού τύπου, οριοθετούμενης στο πεδίο των κοινωνικών και περιβαλλοντικών συνθηκών. Η «Πράσινη Οικονομία» αποτελεί προϊόν μιας άλλης συνειδητοποίησης του κόσμου, μιας συνειδητοποίησης που αποτυπώνονταν αμυδρά στις ως σήμερα στις παγκόσμιες συνδιασκέψεις του Κιότο, της Κοπεγχάγης και του Ρίο.

Η έννοια της «Πράσινης Οικονομίας» χρησιμοποιήθηκε αδρά έως σήμερα για την κάλυψη δύο άλλων εγχειρημάτων με αντίθετα πολιτικά αποτελέσματα.

- Χρησιμοποιήθηκε στο πεδίο της παγκοσμιοποιημένης οικονομίας, ως μεγάλη χρηματοπιστωτική φούσκα, για την κάλυψη της χρηματιστικοποίησης ειδών πρώτης ανάγκης και την αρπαγή αγροτικών γαιών σε Αφρική και Λατινική Αμερική για την παραγωγή βιοαερίου ή άλλων τύπων καυσίμου εναλλακτικών στο πετρέλαιο.

- Χρησιμοποιήθηκε για να καλύψει τις δραστηριότητες μιας περιορισμένης ελίτ πολυεθνικών στο πεδίο της μονοπώλησης της παγκόσμιας αγοράς βασικών ειδών διατροφής.

Η Πράσινη Οικονομία της «Πράσινης Μετάβασης» είναι μία οικονομία του χώρου:

- Της διάχυσης και όχι της συγκέντρωσης, που θέτει στο επίκεντρο τις φέρουσες ικανότητες του χώρου, τα ιδιαίτερων χαρακτηριστικών των τόπων και των τοπικοτήτων του, των κοινωνιών τους και των περιβαλλοντικών τους διαστάσεων.

- Tων διάχυτων πόλων παραγωγικής αριστείας, ενός άλλου παραγωγικού μοντέλου, άλλου ενεργειακού καύσιμου, για ένα άλλο καταναλωτικό πρότυπο, προαγωγό ενός νέου οικονομικού κύκλου.

- Των σαφώς λιγότερων βιομηχανιών, των μικρών παραγωγικών αλυσίδων, της περισσότερης καλλιεργημένης γης, των περισσότερων πρωτοβουλιών «κατανάλωσης από μηδέν απόσταση», της περισσότερης πιστοποιημένης τοπικής παραγωγής, της περισσότερης μητέρας γης για μια βιώσιμη ευημερία με αξιοπρέπεια.

Η «Πράσινη Οικονομία» της «Πράσινης Μετάβασης» είναι μια οικονομία εκτός της σφαίρας του κλασικού περιβαλλοντισμού. Είναι μια οικονομία της κοινωνικής εκπροσώπησης και της κοινωνικής δικαιοσύνης, της συμμετοχής, της συμμετοχικής δημοκρατίας και των σαφών περιβαλλοντικών ορίων, που τροφοδοτούν δημοκρατικές οπτικές στα όρια εκείνων της εκούσιας αποανάπτυξης. Αποκτά την ουσιαστική της σημασία και διάσταση μόνο όταν συνδεθεί με την οπτική μιας «Πράσινης Κοινωνίας», ενός άλλου οικονομικού κύκλου βασισμένου στην ιδέα ενός νέου πλαίσιου κοινωνικών σχέσεων και διακυβέρνησης. Η πραγμάτωση της απαιτεί την αναθεώρηση της έννοιας του δημόσιου και της σχέσης μεταξύ κέντρου και περιφέρειας, συγκέντρωσης και αποκέντρωσης.

Η μετάβαση στην σφαίρα της «Πράσινης Οικονομίας» βρίσκει πρόσφορο έδαφος σε δύο διάχυτες πλέον κοινωνικο-οικονομικές τάσεις:

- Στην προαγωγή ενός διάχυτου μικρο-καπιταλισμού μετάβασης της παραγωγής στο πεδίο της μικρής και μεσαίας κλίμακας, σύμφωνα με ένα μοντέλο μεγαλύτερης ενεργειακής εξοικονόμησης και ελάχιστου δυνατού περιβαλλοντικού αποτυπώματος.

- Στην κοινωνικής τάση μεταφοράς του τόπου διαβίωσης στην περιφέρεια, χάριν της θεώρησης της καλύτερης ποιότητας ζωής στο πλαίσιο της τοπικότητας από ένα σημαντικό κομμάτι της μικροαστικής τάξης, φορέα μιας μετα-υλιστικής εξέλιξης των τρόπων ζωής και κατανάλωσης, που αποτελεί την πολιτισμική βάση φαινόμενων όπως το «slow food», των δικτύων και «ακαδημιών γεύσης» κ.λ.π.

Η «Πράσινη Μετάβαση» αποτελεί σήμερα το μόνο εργαλείο διεξόδου από την κρίση - απάλειψης των βαθιές ρήξεων του παρελθόντος και των πραγματικών αιτίων της - στην κατεύθυνση της οικολογικής μεταστροφής της κοινωνίας και της αποανάπτυξης. Οι πρωτοβουλίες και οι προσπάθειες, αναφορικά με την υιοθέτηση της, ανθούν σε πάμπολλες περιοχές του κόσμου στο πλαίσιο της διάχυτης πλέον πεποίθησης ότι ο δρόμος εξόδου από τον την οικονομική, κοινωνική και οικολογική κρίση δεν μπορεί παρά να είναι μόνο «πράσινος».

Γιώργος Δημητρίου

Γιώργος Πασχαλίδης

Άγγελος Τρωιάνος

Στέλιος Αγγελής

Φίλιππος Δραγούμης

Τάκης Σουκαράς

Βαγγέλης Σπινθάκης

Οικολόγοι - Ανοιχτή Κοινωνική Λίστα