Από
την εποχή των οικονομικών κρίσεων στην εποχή ενός αειφόρου μέλλοντος
Η
βαριά οικονομική κρίση που εκδηλώθηκε βίαια με την έκρηξη της χρηματοπιστωτικής,
κερδοσκοπικής, φούσκας στις Ηνωμένες
Πολιτείες το 2008 και εξαπλώθηκε
γοργά σε όλο τον κόσμο με την μορφή δραματικών επιπτώσεων στην πραγματική οικονομία, στο τραπεζικό σύστημα και στις επιχειρήσεις,
στο εύρος της ύφεσης και στο ύψος της απασχόλησης. Η αντίδραση των χωρών που
είχαν την δομική, την πολιτική και την οικονομική δυνατότητα, ήταν άμεση και επικεντρωμένη
στους συμβατικούς στόχους της οικονομίας - βελτίωση ρευστότητας, κινητοποίηση
των επενδύσεων, στήριξη των επιχειρήσεων, συγκράτηση της απασχόλησης - με αποτέλεσμα
την προσωρινή αποσόβηση κινδύνων χρεωκοπίας.
Ο
αντίκτυπος της οικονομικής κρίσης
στην ήδη υπερχρεωμένη χώρα μας την καθήλωσε σε μία από τις κρισιμότερες καμπές
της σύγχρονης ιστορίας της, φέροντας στην επιφάνεια τα βαθιά αίτια μιας
υποβόσκουσας, μακροχρόνιας και πολυδιάστατης, κρίσης χρεωκοπημένων πολιτικών σε όλα τα επίπεδα : άθλια οικονομική
πολιτική μέσω συνεχών δανεισμών,
παντελής απουσία κοινωνικού ελέγχου στα κέντρα
λήψης αποφάσεων, διάχυση εύκολου, μη παραγωγικού, χρήματος, προαγωγή μιας
διαρκώς διογκούμενης ζήτησης,
συνεχής αύξηση της απόστασης μεταξύ εσόδων
και εξόδων, συνεχής αύξηση του ελλείμματος και, κατ’επέκταση του δημόσιου χρέους και, στο βάθος, διάλυση
του παραγωγικού ιστού της χώρας, ανίκανου πλέον του όποιου ανταγωνισμού.
Η
επακόλουθη εκρηκτική κοινωνική κρίση
ήταν αναπόφευκτη όπως αναπόφευκτη στάθηκε και η εξαΰλωση κάθε έννοιας περιβάλλοντος και περιβαλλοντικής πολιτικής : σε περιβάλλοντα χρεωκοπημένων πολιτικών
και πολιτικής, η προσπάθεια διεξόδου από τις οικονομικές και κοινωνικές
κρίσεις χρεώνεται πάντα σε ότι πιο άμεσα και εύκολα μπορεί να
εκμεταλλευθεί, στο περιβάλλον και
στους φυσικούς και πολιτισμικούς του πόρους. Η απελπισμένη αναζήτηση λύσης στην πολλαπλή κρίση οδήγησε
στην εύκολη διατήρηση προϋπαρχόντων περιβαλλοντοκτόνων
βιομηχανικών δραστηριοτήτων και στη γοργή, αδιάκριτη και ολοκληρωτική, εκποίηση κοινών αγαθών και της φυσικής και πολιτισμικής κληρονομιάς της χώρας, προς οικονομική «αξιοποίηση» : τερατώδη ξενοδοχειακά
συγκροτήματα σε αιγιαλούς και δάση, κολοσσιαίοι βιομηχανικοί αιολικοί σταθμοί
ακόμη και σε προστατευόμενες περιοχές, η μισή χώρα τεμαχισμένη σε εν δυνάμει πετρελαιοοικόπεδα,
παθητική διατήρηση των ορυχείων της Χαλκιδικής, παθητική διατήρηση της
τριτοκοσμικής χωροταξίας των ιχθυοκαλλιεργειών, παθητική διατήρηση
ξεπερασμένων, βαθιά αντι-οικολογικών, δραστηριοτήτων όπως η βιομηχανία γούνας,
κ.α.
Το
«κλείσιμο» της πρώτης δεκαετίας της οικονομικής
κρίσης ανέδειξε μεν τις καταστροφικές δομικές συνέπειες της αυτονόμησης του χρηματοπιστωτικού τομέα και της υιοθέτησης χρεωκοπημένων, δημαγωγικών και λαϊκίστικων πολιτικών, αλλά άφησε να διαφανούν και το πραγματικά της
αίτια στα όρια του παρωχημένου μοντέλου
ανάπτυξης που ακολουθείται από την πρώτη βιομηχανική επανάσταση, υψηλής
εντροπίας, το οποίο βλέπει οικονομία,
κοινωνία και περιβάλλον σε μία χαώδη και διαρκώς αλληλο-υπονομευόμενη σχέση, με
τελικό χαμένο την ποιότητα ζωής. Τα
ερωτήματα πολλά και αμείλικτα:
- Τι
είναι σε θέση να ανατρέψει την κοινωνική, οικονομική και περιβαλλοντική παρακμή
που έχει επιφέρει η νέο-φιλελεύθερη οπτική και τα εργαλεία της, ο χρηματοπιστωτικός καπιταλισμός και η χρηματιστικοποίηση της
οικονομίας;
- Ποιο
το εργαλείο οριστικής απελευθέρωσης από την τραγική οικονομική ύφεση και τη
σίγουρη οικονομική και περιβαλλοντική καταστροφής των κοινωνιών;